مهار بيابان‌زايي

    تعارف را كنار بگذاريم و قبول كنيم كه شايد بهترين خبر قرن براي محيط زيست، گران شدن بي‌سابقه‌ي بهاي سوخت‌هاي فسيلي، به ويژه نفت و مشتقات مربوط به آن در طول آغازين سال‌هاي هزاره‌ي سوّم ميلادي بوده است؛ رخدادي كه دولت‌ها و شركت‌هاي ثروتمند چند مليتي را به صرافت بها دادن بيشتر به يافتن منابع جديدي از كارمايه (انرژي) سوق داده و براي نخستين بار مي‌رود تا استحصال كارمايه‌هاي خورشيدي در كشورهايي چون ايران هم اقتصادي شود ...

    در آغازين روزهاي آخرين هفته‌ي بهار ۸۷ (۲۵ الي ۲۷ خردادماه ۸۷)، چند روزي را به بهانه‌ي شركت در آيين‌هاي بزرگداشت روز جهاني مقابله با بيابان‌زايي مهمان ديار زرخيز خوزستان و مردمان پاكنهاد و خونگرمش بودم.
    يكي از برنامه‌هاي اين سفر بازديد از مناطق جنگل‌كاري‌شده در غرب رودخانه‌ي كرخه بود؛ عرصه‌اي ۵۰ هزارهكتاري كه به عنوان يكي از كانون‌هاي عمده‌ي فرسايش بادي و توليد رسوب شناخته شده و اينك به مدد تلاش شبانه‌روزي و شايان تقدير همكاران سخت‌كوشم در اداره كل منابع طبيعي استان خوزستان (آقايان صابرپور، دانايي، محمّدعلي جعفري، البرز اسماعيل‌پور، شهريار بذركار، اُرشم، هويزه، روحي‌پور و …) به پهنه‌اي جنگلي و آشياني دلپذير براي پرندگان و جانداران منطقه بدل شده است ...

    همان طور كه پيش‌تر اشاره كردم، علي محمّد نوريان، رييس سازمان هواشناسي كشور، در مراسم آغازين دومّين كنفرانس ملّي روز جهاني محيط زيست، سخنان مهم و ارزشمندي را در تالار علامه اميني دانشگاه تهران ايراد كرد و در فرازي از آن پرسش‌هايي جدي را به مستمعين خويش ارايه داد و از همه‌ي متخصصان اين حوزه خواست تا به سازمان هواشناسي كشور در يافتن بهترين پاسخ ممكن ياري رسانند:

    همان گونه كه ملاحظه مي‌كنيد، دانستن پاسخ برخي از اين پرسش‌ها به ويژه براي برنامه‌ريزان و كلان‌نگران كشور مي‌تواند بسيار حياتي باشد. از جمله اينكه:
۱- ميزان گرمايش مورد انتظار در ايران و جهان چقدر خواهد بود و آستانه‌ي آن كجاست؟
۲- آيا خشكسالي و سيل در اثر پديده‌ي جهان‌گرمايي تشديد خواهند شد؟ و اگر جواب مثبت است، شتاب و شدت آن چگونه خواهد بود؟
۳- آيا رويدادهاي حدي اقليمي افزايش خواهد يافت؟

   و امّا پرسشي كه جناب نوريان از ذكر آن گذشت، هر چند به گمان نگارنده بسيار مهم و تعيين‌كننده است:
۴- اثر تغيير اقليم و جهان گرمايي بر محيط زيست، منابع طبيعي، تنوع زيستي و زير بخش كشاورزي و دام را چگونه مي‌توان در ايران‌زمين به شيوه‌اي دقيق و كمي محاسبه كرد و نمايش داد و چگونه مي‌توان ضريب آسيب‌پذيري كشور را در مواجهه با اين دو فرآيند ويرانگر كاهش داد؟