تصور ایران بدون زاگرس یا زاگرس بدون بلوط ! کدام دهشتناک‌تر است؟

    در ادامه‌ی یادداشت پیشین، در این بخش مشروح گزارش تأمل‌برانگیز، دقیق و زنهاردهنده‌ی دکتر ابراهیم عزیزخانی را به همراه پیشنهاد‌هایی برای گریز از بحران می‌خوانیم؛ بحرانی که اگر طنین مرگبارش را جدی نگیریم، بدل به ناقوسی کرکننده شده که می‌تواند کمر طبیعت ایران را بشکند و بزرگترین ذخیره‌گاه طبیعی آب در کشور را با چالشی بنیان‌کن مواجه سازد ...

ادامه نوشته

ریزگردهای عربی را رها کنید ؛ سوسک‌ها را بگیرید!

   به دنبال انتشار یادداشتی با عنوان: «بلوط‌های زاگرس ؛ تازه‌ترین قربانی ریزگردهای عربی؟!» و ابراز نگرانی از شتاب معنی‌دار خشکیدگی رویشگاه‌های بلوط در زاگرس، به ویژه در استان‌های ایلام، کهکیلویه و بویراحمد، فارس و چهارمحال بختیاری، اینک خبر می‌رسد که متهم ردیف نخست در بروز این فاجعه، دو  گونه‌ی سوسك چوبخوار از خانواده Buprestidae است. هرچند نباید از خاطر برد که در بروز و تشديد طغيان و خسارت اين آفت، تمامي مؤلفه‌های تنش‌زا به ويژه خشكسالي، ريزگردها، فشار دام و عملیات زراعی در حریم جنگل‌های زاگرس، مؤثر بوده‌اند ...
ادامه نوشته

مسئولیت محیط‌زیستی ؛ كیمیایی سخت نایاب!

    به نظر می‌رسد تا هنگامی که یکان یکانِ شهروندان ایران‌زمین به آن درجه از دانستگی نرسند که باور کنند، حفظ محیط‌زیست می‌تواند مهم‌ترین اولویت امروز سرزمین‌شان باشد، روند قهقرایی ناپایداری زیست‌بوم به شتاب‌دارترشدن شیب منفی‌اش ادامه می‌دهد و البته آشکار است که شاید مهم‌ترین گروه از شهروندان ایرانی که باید چنین آموزه‌ای را در اولویت‌های خویش لحاظ کنند، همانا مدیران میانی و ارشد حکومتی و تصمیم‌سازان و برنامه‌ریزان کلان مملکتی در حوزه‌های اجرایی، قضایی، اقتصادی و فرهنگی هستند ...
ادامه نوشته

آسمانی ترین پیوند بر فراز دماوند!

    در نوزدهمین روز از نخستین ماه تابستان 1389، در جایی از وطن که کمترین فاصله را با آسمان دارد، بهناز و علی، فراموش‌نشدنی‌ترین روز زندگی‌شان را جشن خواهند گرفت با این پیام به هموطنان عزیزشان:
ادامه نوشته

پايان جهان به راديو ايران رسيد!


    امروز رأس ساعت 15:30 در برنامه نگاه روز شبكه سراسري راديو ايران، به موضوع پايان جهان و پندارينه‌هاي مرتبط با آن پرداخته خواهد شد. نگارنده نيز يكي از مهمانان اين برنامه است كه از منظر ملاحظات محيط زيستي و با توجه به مجموعه جستارهايي كه تاكنون به اين حوزه پرداخته است، مي‌كوشد تا دورنماي زيستن در جهان را به تصوير كشد.

    اين برنامه يك ساعته و زنده را مي‌توانيد بر روي موج AM 900 KHz و FM 93/9 MHz دریافت كنيد.

   

    مؤخره:

    براي شنيدن اظهار نظرهاي پروفسور بهرام مبشر و دكتر ناصر كرمي و نگارنده در اين برنامه راديويي، ميتوانيد سري به اين نشاني زده و يا اينجا را كليك كنيد.


درج نظر

پرشکوه‌ترین نکوداشت محیط زیست در ایران و به بهانه‌ی دماوند

   همه‌ی آن چند هزارنفری که روز جمعه – 11 تیر 1389 – خود را به رینه رسانده بودند تا در ششمین مراسم نکوداشت دماوند شرکت کنند، باور کردند که محیط زیست هرگز نتوانسته تاکنون چنین جمعیتی را گردآورد!
ادامه نوشته

تاخت و تاز در کوهستان‌های ایران را پایان دهیم!

    امروز از شیرکوه در یزد خبر می‌رسد که تخریب بی‌سابقه در این یگانه عامل تعدیل‌کننده‌ی اقلیم در حاشیه‌ی کویر مرکزی ایران به مرزهایی بس‌نگران‌کننده رسیده است، دیروز هم در همایش روز ملّی دماوند – که گزارشش را در یادداشت بعدی انتشار خواهم داد – تأکید شد که منابع سنگ و خاک زیباترین و بلندترین کوه مخروطی جهان دارد با سرعت 500 کامیون در روز به تاراج می‌رود! پیش‌تر هم که کوه باباموسی را در بجنورد به بهانه‌ی جانمایی غلط در احداث فرودگاه به فنا دادیم! و فردا هم لابد اعلام خواهد شد که مرتفع‌ترین کارخانه تولید شن و ماسه بر چکاد دنا یا سبلان احداث خواهد شد!!
ادامه نوشته

برای آنها که هیولای دریای مازندران (کاسپین) را نمی‌شناسند!

    یک نوع عروس دریایی بسیار زیبارو در سواحل شمالی و جنوبی ایالات متحده آمریکا زیست می‌کند که البته فکر نکنم نامش - Mnemiopsis Leidyi – به زیبایی خودش باشد! این جاندار آبزی که مانند حریر، شفاف و دلربا می‌نماید، زیاد هم دلربا نیست! هرچند که به صورت مستقیم برای انسان خطری ندارد. با این وجود، عملکردهای نابخردانه‌ی آدمی می‌تواند از این عروس دریایی پری‌پیکر، یک هیولای مرگ‌‌آفرین و پریدار بسازد! همان گونه که کارکرد آزولا در تالاب انزلی یا ماهی کپور معمولی - Cyprinus carpio - در تالاب هامون آن گونه بنیان‌کن و فاجعه‌بار خود را نشان داد. و چندی پیش با ورود آرام و بی سروصدای این موجود آبزی از طریق دریای سیاه به سواحل کاسپین (مازندران)، شاهد یک تنش بزرگ و بی‌سابقه در بوم‌سازگان (اکوسیستم) بزرگترین دریاچه‌ی عالم بودیم که سبب شد تا از این عروس دریایی با عنوان هیولای کاسپین یاد کنند. هیولایی که حالا نه‌تنها سه دریای مازندران، مدیترانه و سیاه را متأثر کرده است، بلکه به گزارش مجله‌ی فوکوس چاپ آلمان، حالا دامنه‌ی تجاوز خود را تا دریای بالتیک در شمال اروپا گسترش داده و دانشمندان زیست‌شناس را به شدّت نگران کرده است ...


ادامه نوشته

كاربرد عملي گلسنگ‌ها در بررسي‌هاي محيط زيستي

    در چهارمين و آخرين بخش از مجموعه يادداشت‌هايي كه به هدف معرفي گلسنگ‌ها و پاسداشت كار ارزشمند دو تن از نام‌آوران دانش گياه‌شناسي كشور، به رشته تحرير درآمده و منتشر شد، كوشيده‌ام تا مثالي عملي از كاربرد گل‌سنگ‌ها را در ايران و جهان معرفي كنم ...
ادامه نوشته

گلسنگ‌ها ؛ هزينه و زمان پژوهش را كاهش و دقت آن را افزايش مي‌دهند!

  در ادامه دو يادداشت پيشين، مي‌خواهم در سومين بخش از اين مجموعه به معرفي پاره‌اي از خدماتي بپردازم كه گل‌سنگ‌ها -Lichen - براي ما آدم‌زميني‌ها و با كمترين هزينه انجام مي‌دهند، آن هم بدون منت، با بهترين كيفيت و در كوتاه‌ترين زمان ممكن ...

ادامه نوشته

خدمتي كه گلسنگ‌ها به من و تو مي‌كنند!


    همان طور كه در يادداشت پيشين اشاره كردم، مي‌خواهم از موجوداتي سخن بگويم كه نه آنها را گياه مي‌دانند و نه جانور؛ اما اگر بيشتر از دو گروه ديگر براي بقاي حيات مفيد نباشند، كمتر هم نيستند!
    به شهادت مرجع معتبري چون currentresults ، تاكنون حدود 17 هزار نوع گلسنگ در جهان شناسايي شده است كه بيش از 10 درصد آنها در ايران وجود دارد. اين درحالي است كه از مجموع 321 هزار گونه‌ي گياهي شناخته شده در جهان، كمتر از 3 درصد ايشان در ايران زيست مي‌كنند. واقعيتي كه موقعيت ممتاز ايران در اين حوزه را گواهي مي‌دهد ...
ادامه نوشته

نبض زمين در ضربان دل‌ها نيست ؛ در ضربان گلسنگ‌هاست!

    گلسنگ‌ها نبض زمين را مي‌شناسند و به خوبي مي‌توان با بررسي آنها، زير و بم‌هاي زمين را درك كرد و دانست كه آيا حال زمين خوب است يا خير؟ شادانه‌تر آن كه چيزي كه در اين دنيا فراوان است، گلسنگ است! هرچند بشر كوتاه زماني است كه دريافته چه سنسورهاي دقيق و ارزشمندي را در طبيعت تاكنون ناديده مي‌گرفته است ...

ادامه نوشته

این زندگی است که به من و تو لبخند می‌زند! نمی‌زند؟

    این قورباغه و پروانه را که بر روی این شاخه‌ی نی در تارنمای مجله فوکوس دیدم، یادم افتاد که چقدر بهانه‌های دلپذیر در این دنیای پردود هنوز می‌توان یافت تا به واسطه‌اش احساس کنیم در چه جهان زیبایی زیست می‌کنیم؛ جهانی که اگر نمی‌توانیم زیبایی‌هایش را ببینیم و درک کنیم، اشکال از ماست، لطفاً به فرستنده‌ بد نگویید ...
ادامه نوشته

اگر سال 2014 هم نشد ؛ 2110 حتماً می‌شود! نمی‌شود؟

   خُب به نظر می‌رسد اگر عده‌ای از آدم زميني ها هم بتوانند جان سالم از ماجرای 2012 تا 2014 بدر ببرند، در 2110 خفتشان گرفته شده و به پایان خط خواهند رسید. زیرا به اعتقاد پروفسور 95 ساله‌ی استرالیایی – فرانک فنر - نژاد بشر به دلیل تغییرات آب و هوایی تا 100 سال دیگر منقرض می شود ...
ادامه نوشته

همزیستی مسالمت‌آمیز را از ماهی‌های کشاورز بیاموزیم!

    یک پژوهشگر ژاپنی به نام "Hiroki Hata" از دانشگاه "ایمه" اخیراً نوعی ماهی را کشف کرده است به نام باغبان یا کشاورز. این ماهی‌ها نه تنها از قلمرو خاصی که جلبک‌های سرخ در آنها روییده‌اند در برابر آبزیان مهاجمی چون خارپوستان دریایی و دیگر ماهی‌ها محافظت و دفاع می‌کنند، بلکه جلبک‌های ناخواسته را نیز از میان مزرعه‌اش وجین کرده و به خارج از مزرعه انتقال می‌دهند ...
ادامه نوشته

کودکان تشنه در هندوستان!

     آمارها حکایت از آن دارد که فقط از نواحی شمالی هندوستان، سالانه 54 تریلیون لیتر آب از زمین مکیده می‌شود، رخدادی که سبب افت سطح آب زیرزمینی و نشست معنی‌دار زمین را فراهم آورده و نرخ بیابان‌زایی را در شمال هند افزایش داده است ...
ادامه نوشته

پنج هزارتن گوشت نهنگ بدون مشتری مانده است!


    روزنامه همشهری در شماره امروز خود خبر داده که کنفرانس مغرب که به هدف کاهش شکار نهنگ تشکیل شده بود، با شکست روبرو شد. در حالی که Sebastian Jutzi طی گزارشی در نشریه focus می‌نویسد: این کنفرانس اساساً به منظور رایزنی برای صدور مجوز دوباره شکار نهنگ برگزار شده بود و به همین دلیل با مخالفت شدید طرفداران محیط زیست همراه بود!
    در این گزارش می‌خوانیم که آزمندی رهبران 88 کشور شکارگر نهنگ در جهان – به ویژه ژاپن، ایسلند و نروژ به حدی است که هم‌اکنون پنج هزار تن گوشت نهنگ در انبارهای خاور دور بدون مشتری مانده و در حال فاسدشدن است! آن هم حیوانی که در یادداشت پیشین اشاره کردم که مسئول ترسیب 400 هزارتن کربن بوده و از این نظر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمکی مؤثر انجام می‌دهد.
    این در حالی است که سه کشور یادشده در بسیاری از مجامع خود را در شمار دولت‌های سبز معرفی کرده و می‌کوشند تا خود را پاسدار محیط زیست نشان دهند!
    ضمن سپاس از فرهاد عزیز – مدیر تارنمای ارزشمند فرهنگی، تاریخی، صنعتی - که مقاله‌ی فوکوس را به فارسی برگردانده است، توجه خوانندگان عزیز مهار بیابان‌زایی را به این گزارش زنهار دهنده جلب می‌کنم ...
ادامه نوشته

بد نگوییم به نهنگ اگر نادانیم!

    یافته‌های جدید دانشمندان که بخشی از آن در تارنمای discovery منتشر شده است، گواهی می‌دهد که همه‌ی آن اتهام‌هایی را که در طول این سال‌ها متوجه نهنگ‌ها کرده بودیم، نه‌تنها بی‌اساس است، بلکه دقیقاً برعکسش صدق می‌کند!
ادامه نوشته

برای لک لکی که یادمان می‌اندازد ؛ زندگی زیباست!

    این تصویر را که رامیار عزیز از روستای زیبای خورینج یا خرنج پیران‌شهر (استان آذربایجان غربی) شکار کرده است، ساعتی است که مرا به فکر فرو برده است ...
    این که شاید آن لک لک نداند که با آرامشش، با انتخاب چنین جایگاهی برای زیستن و با حضورش در این روستا، تا چه اندازه بینندگانش را به وجد آورده و سرمست کرده است ...
ادامه نوشته

اگر حسابداری سبز را جدی‌تر می‌گرفتیم!


    به نظر می‌رسد، تا هنگامی که نتوانیم قواعد بازی را درک کرده، به کار بسته و رعایت کنیم؛ نخواهیم توانست به اجرای درست و اصولی اصل 50 قانون اساسی خویش امیدوار باشیم و بنابراین نباید هم به حیات اجتماعی روبه رشد مردم ایران دل بندیم!

ادامه نوشته

آخرین برنامه عصر پرتقالی به مهار بیابان‌زایی رسید!

   این هفته، به بهانه‌ی روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی و کاهش اثرات خشکسالی، مهمان مهران دوستی در آخرین سری از برنامه رادیویی عصر پرتقالی هستم. برنامه‌ای که همه‌روزه از ساعت 15 الی 17 مهمان علاقه‌مندان به رادیو جوان است و البته این هفته به پایان خواهد رسید ...

ادامه نوشته

مرگ تدریجی تالاب انزلی و دسته گل بی پی در خلیج مکزیک!


    تالاب انزلی، نگین بی بدیل گیلان در حال احتضار است. سالانه میلیون‌ها تن رسوب، صدها هزار لیتر فاضلاب و پساب‌های آلوده‌ی خانگی، صنعتی، کشاورزی و بیمارستانی از طریق 11 رودخانه‌ای که به آن منتهی می‌شود و نیز زهکش اراضی زراعی اطرافش، در این تالاب ارزشمند می‌نشیند و با خود مرگی آرام و تلخ را برای زیستمندان کم‌نظیر و زیبارویش به ارمغان می‌آورد. افزون بر آن، تالاب عملاً تبدیل به یک کهریزک آبی/ خاکی شده و نمی‌توان جایی در این تالاب 20 هزار هکتاری را یافت که عاری از زباله‌های جامد شهری و روستایی باشد؛ به نحوی که چشم‌انداز دیداری تالاب را نیز به شدت متأثر کرده و از جذابیت انداخته است ...
ادامه نوشته

یک گفتگوی چالشی در روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی!


    فردا – پنج شنبه، 27 خرداد مصادف با روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی و کاهش اثرات خشکسالی - رأس ساعت 15 می‌توانید شنونده‌ی یک گفتگوی چالشی و نسبتاً متفاوت بین غلامعباس عبدی‌نژاد، مدیرکل دفتر امور بیابان و محمّد درویش در برنامه طبیعت خفته رادیو ایران باشید ...
ادامه نوشته

خودتان را برای شنیدن یک 90 محیط زیستی آماده کنید!

   روز گذشته در دفتر اکبر جاهد، مدیر گروه دانش رادیو ایران، یک نشست بی‌سابقه برگزار شد، نشستی که در آن می‌توانستی همه جور فعال محیط زیستی را ببینی! از بانوی 93 ساله‌ی محیط زیست ایران – مه لقاء ملاح – تا جوان شیطونی به نام ناصر کرمی و از مرد همیشه خوددار و متفکر – شهریار عیوض زاده – تا زنی که در کنار پلنگ‌ها می‌خوابد ... همه جمع شده بودند تا به اکبر جاهد و اسماعیل میرفخرایی کمک کنند برای آن که بتوانند، نخستین برنامه‌ی زنده و چالشی را در حوزه‌ی محیط زیست کلید بزنند. برنامه‌ای که قرار است از سوم تیرماه 1389 ساعت 15 از رادیو ایران و به صورت هفتگی در روزهای پنج‌شنبه پخش شود ...
ادامه نوشته

کاش هشدار نهفته در این نقشه را درک می‌کردیم!

    نقشه‌ای که ملاحظه می‌کنید، حساسیت اراضی جهان به فرآیند بیابان‌زایی را نشان می‌دهد. تلاش کردم تا آنجا که امکان دارد، بتوانید نقشه را در ابعادی بزرگ‌تر ملاحظه کنید. این نقشه در سال 1998 و توسط بخش حفاظت منابع طبیعی ایالات متحده آمریکا - USDA - تهیه شده و مرتباً اطلاعاتش به روز می‌شود ...

ادامه نوشته

چه کسی متولی بهسازی و حراست از تمامیت رودخانه‌های کشور است؟!

    تاکنون چندین و چند گزارش از روند شتابناک آلودگی شدید رودخانه‌های کشور در این تارنما منتشر کرده‌ام که از آن جمله می‌توان به شادگان، شهرچای، لردگان، زاینده رود، سفیدرود، کارون، کرج ، دوراهان و ... اشاره کرد.
    این تصاویر هم مربوط می‌شود به رودخانه گرگان‌رود در هنگام گذر از شهر گنبدکاووس؛ شهری که به دلیل مسابقه‌ها و شرط‌بندی‌های میلیاردی‌اش بر روی اسب، شهرت جهانی دارد. امّا با این وجود، وضعیت رودخانه‌ی اصلی شهر که در نهایت، آبش به دریای مازندران می‌ریزد، اینگونه اسف‌بار و نگران کننده است ...
ادامه نوشته

تصویری که تخلف را ثابت می‌کند!

    حضور لاله‌های واژگون در مابین اراضی شخم‌خورده و آماده‌ی کشت در استان لرستان، نشان از تخلفی آشکار می‌دهد؛ این که این اراضی که به غلط مورد تجاوز قرار گرفته، در حقیقت در شمار رویشگاه‌های طبیعی و مرتعی کشور قرار داشته و نباید تغییر کاربری داده می‌شدند ...
ادامه نوشته

آیا دوباره می‌توان چشم‌انداز کاظم داشی در ارومیه را آبی دید؟!

    کوه کاظم‌داشی، یکی از جلوه‌ها و چشم‌اندازهای زیبای دریاچه‌ی ارومیه است یا بود! جلوه‌ای که تصاویر آن تاکنون بارها و از جمله در هنگامی که از روانشناسی صدای طبیعت گفتگو می‌کردیم، در همین تارنما منتشر شده است. کاظم داشی در روستاي گورچين قلعه در 70 كيلومتري اروميه واقع است و از آن با عنوان اثر باستانی قالا داشی هم یاد می‌شود ...
ادامه نوشته

آوارگی ناشی از سدها در طول یک قرن گذشته بیشتر از جنگ‌ها بوده است!

    در هیجدهمین روز از فروردین 1388 و از قول دکتر آهنگ کوثر در همین تارنما نوشتم: سدها محیط زیست را خراب، بیماری‌ها را تشدید و مردم را بی‌خانمان می‌سازند! اینک هم عبداللطیف عبادی در پاسخ به عهدی دیرین و در برگردان یکی از تازه‌ترین مفاله‌های منتشر شده بر روی درگاه مجازی نشنال جیوگرافیک، همان حرف را از زبان آنا مینارد - Anne Minard - می‌زند. در این مقاله و از زبان برایان نیچر آمده است که در طول یکصد سال گذشته، سدها به مراتب مرگبارتر و ویران‌کننده‌تر از جنگ‌ها عمل کرده و حدود 550 میلیون نفر را آواره کرده و خانه و کاشانه‌شان را ویران نمودند! واقعیتی که در بسیاری از گزارشهای مستقل به اشکال گوناگون مورد تأیید و تأکید قرار گرفته است ...
ادامه نوشته

پاسخ تلخ ماهیگیر متخلف در تالاب انزلی: امروز را چه کنم؟!

    دیروز در هنگام بازدید از تالاب انزلی به همراه آقای مهندس ابراهیم افخمی، رییس اداره محیط زیست شهرستان انزلی به یک صیاد متخلف برخورد کردیم که در فصلی که صید ممنوع است، مشغول توراذداختن در تالاب و صید ماهی بود.
    وقتی به وی متذکر شدیم که چرا این کار را می کند؟ گفت: شکم زن و بچه‌ام خالی است و چاره‌ای ندارم!
    گفتیم: مگر نمی‌دانی که اگر در این زمان صید کنید، دیگر چیزی از نسل ماهی نخواهد ماند و همه‌ی صیادان هم بیکار خواهند شد و خسارتی بزرگ‌تر به 600 خانواری که از محل صیادی در تالاب انزلی روزگار می‌گذرانند، وارد خواهد شد؟

ادامه نوشته